Gordon: nr 39 with rice

Gisteren stond ik in een speelgoedwinkel en de verkoopster gaf me een schoencadeautje mee. Ongevraagd begon ze over Zwarte Piet. ‘Al dat gezeur.’ De bekende argumenten kwamen voorbij: schoorsteen, geen slavernij, niet dom, en: ‘Mijn dochter is zelf met een pikzwarte man, haar kinderen zijn ook gekleurd en die vinden het hartstikke leuk om pietje te spelen.’ Dus. Geen probleem.

En ’s avonds keek ik Holland’s Got Talent, waar Xiao Wang opera zong. Het ging zo:

Chantal Janzen: ‘What’s your name?’

‘Xiao Wang.’

Jansen: ‘Oh, that’s okay.’ (Als in: dat is niet erg, daar kun je ook niets aan doen. Grappig.)

Als hij vertelt dat hij een aria gaat zingen uit een opera van Verdi, vraagt Gordon: ‘Which one? Nr. 39 with rice?’

Blijkbaar hebben de juryleden er moeite mee deze PhD-student (weten ze wat een PhD is?) serieus te nemen. Je zou ook kunnen zeggen: dat doen ze expres, want dan is de ‘verrassing’ (‘Sulplise!’ roept Gordon dan) groter als hij geweldig goed of slecht zal gaan zingen. Fijn toch, stereotypetjes en eindelijk een nieuwe, de operazingende afhaalchinees. Gordon heeft zichzelf tot karikatuur gemaakt en kan misschien niet anders dan dat ook bij anderen doen?

Maar ook jurylid Dan Karaty, die Gordon achteraf wel corrigeert om zijn foute opmerkingen (o.a. ‘This is the best Chinese I had in weeks’), benoemt vooral de grote verrassing: ‘Had iemand dat verwacht? Nee toch?’ Het is onmogelijk om je een Chinees voor te stellen die opera zingt, zoiets? Gordon probeert dan echt complimenteus te zijn en zegt dat hij er als een wetenschapper uitziet, daarom had hij het niet verwacht. En dan zegt hij: ‘May I have your votes for the People Republic of China?’ tegen zijn juryleden. Xiao Wang mag door. Gordon merkt nog iets op: ‘Het is net een opera in een Chinees restaurant’. Lachen.

De zanger buigt voor het publiek. Hij kreeg een staande ovatie. Hij komt om zijn talent te tonen, hij heeft talent en hij is door naar de volgende ronde. Hij zal de jury niet veroordelen om hun achterlijke opmerkingen, hij zegt er niets over, hij lacht mee als een boer met kiespijn. Ik hoor het mensen denken: ‘Ach, hij lacht er zelf ook om.’ Ja, wat wil je? De jury beoordeelt; niet zeuren over de afhaalchineesgrappen, je wilt immers geen zeurpiet zijn. Geen probleem.

De zeurpiet - bekend van Facebook — Bekend beeld van Facebook

In een eerdere aflevering van Holland’s Got Talent heb ik Gordon ook tegen vrouwen horen zeggen dat ze vanwege hun gebrek aan talent toch maar beter weer de keuken in kunnen, of ‘bewaar het zingen maar voor tijdens het strijken’. Niemand op het podium zegt: wat is dat voor een belachelijke opmerking? Door andere talentenshows zijn we gewend aan het beledigen; het afkraken van iemands zangtalent. Dat is nog niet zo heel erg gek, je komt er om beoordeeld te worden op je zangtalent. Maar precies, alleen dat. Ik ben blij dat ik dit programma niet elke week met mijn kinderen kijk. Opmerkingen als die van Gordon zijn discriminerend, zijn louter gebaseerd op vooroordelen en onwetendheid en zijn gewoon dom.

Het is een typisch verschijnsel dat mensen die wel de klok luiden over discriminatie – bijvoorbeeld Asha ten Broeke met haar ‘digitaal museum van seksisme’, of Quinsy Gario die dit jaar de discussie over Zwarte Piet opende – altijd terug te horen krijgen: ‘Flauwekul, stel je niet zo aan. Er is geen probleem.’ Dat krijgen ze dan meestal te horen van mensen die zelf ook nooit last hadden kunnen hebben van dit probleem; blanke mannen van een zekere leeftijd, de stemmingmakers in tv-land, de aandeelhouders, de mastodonten. En als zo’n Henk Westbroek of Dick Swaab zoiets roept in Pauw en Witteman, of Gordon in Holland’s Got Talent, dan zijn mensen het al gauw met deze opa’s eens. (Ja, ik discrimineer ook, ik benoem leeftijd en geslacht en generaliseer ze tot opa’s. Opa’s zijn hele leuke mensen. Maar er zijn ook andere mensen in onze samenleving.)

In het ‘Grote Racisme Experiment‘ van BNN werd het bekende experiment ‘blauwe ogen / groene ogen’ gedaan met een groep Nederlandse jongeren. Ik zeg bekend, want ik kende het al, van Oprah (zie ook verwijzing hiernaar in mijn blog over Zwarte Piet). Ik was dus ook niet verrast over hoe het experiment verliep: de machtige groep groenogen zweeg terwijl de blauwogen vernederd werden. Maar waarom doen we dat? Waarom negeren we de problemen van iemand buiten onze groep? Zelfbehoud? Natuurlijk: zolang je in de goede (machtige, invloedrijke) groep zit, is er geen enkele reden om te geloven dat iemand anders het slecht heeft omdat hij/zij buiten jouw groep valt. Als je dat zou moeten toegeven, zou je ook bereid moeten zijn om die ongelijkheid op te heffen, dan zou je iets van je macht/invloed zou moeten inleveren, dan zou je met je groep moeten breken. Een mens in een groep wil in de groep blijven, doet alles vóór die groep en daar hoort bij dat je anderen onbewust buitensluit.

Bij de Anna Bijnslezing stelde schrijfster Lionel Shriver dat vrouwen in de literatuur anders behandeld worden. Dat is waar (lees hier wat ik er eerder over schreef). Zij stelde ook dat het niet helpt om hierover te zeuren. En dat is ook waar. Maar het gaat mij te ver om dan helemaal niets te zeggen. Om te zeggen dat er geen probleem is. Om Gordon te negeren of niet te corrigeren. Bij deze, beste jury van Holland’s Got Talent: ga je diep schamen. En als ik een machtig meneertje bij de televisie was, zou ik wel meer doen.