Michelle van Dijk

‘Als het godverdomme maar de moeite waard is,’ dacht ik terwijl ik de brug over fietste. Elke keer als ik in pleurisweer en -wind naar boven trap, denk ik aan Danny de Munk die daar bovenop het toppie als Jezus z’n laatste aria’s zong. Als je adem op is, ga je hallucineren. Geef mij maar de Maastunnel, de allertofste plaats ter wereld om je voeten van je trappers los te gooien en dan ‘Wiiiiiiieeeeeeehhhh!’ te roepen. Maar ik ging naar Katendrecht, naar de proza-avond van Tsjechov & Co. Niet omdat in de Volkskrant stond dat de literaire avond enorm ‘terug’ is (terug van waar? terug van weggeweest? waar was ‘ie dan? terug van wanneer dan?), maar omdat Bianca Boer me getipt had.

De literaire avond is helemaal (her)ontdekt! – aldus de VK. ‘We hebben het niet over beleefde lezingen, waar het publiek luistert en de schrijver spreekt. Een feestelement is altijd aanwezig bij deze nieuwe evenementen, pardon, events.’
De voorbeelden die genoemd worden: Literaturfest, CoxTales, de Jonge Schrijversavond – en oh, ‘niet alleen in Amsterdam’ is dit ‘nieuwe’ fenomeen in opkomst, ook Nur Literatur en De Nieuwe Tsjechov worden genoemd.

Grappig. Nur Literatur beleefde op 30 november de allerlaatste editie na meer dan tien jaar Rotterdams succes met eh… de naam zegt het al: alleen maar literatuur. De Nieuwe Tsjechov is een van de avonden die Tsjechov & Co (inderdaad, nog best NIEUW!) organiseert. Het is een avond met alleen maar proza. Jort Kelder was er niet bij. Arie Boomsma ook al niet. God, wat moeten we toch zonder ze? Hoe kunnen we literatuur nog verhapstukken zonder deze grote denkers? Hoe kunnen we überhaupt zelf ideeën hebben zonder het Grachtengordelvolk?

Tja. In Rotterdam weten we al heel lang dat je bier kunt drinken terwijl je naar een schrijver luistert, daar had ik ook de Volkskrant niet voor nodig. Ik denk dat al die toffe avondjes goed zijn voor de horeca, goed voor de gezelligheid, tijdelijk goed voor de daar lezende schrijvers, de meewerkende uitgeverijen, kortom, ergens goed voor zijn, maar dat ze ons leesgedrag en de literatuur niet echt veranderen. Moet dat dan? Ja, moet dat dan? Wat zeik je nou? Nou ja, het is heel simpel: als het godverdomme maar de moeite waard is. Ik bedoel, in de tijd dat je daar bier drinkt en naar schrijvers (en, in Amsterdam, naar muzikanten, acteurs, journalisten en professoren) luistert, had je ook een boek kunnen lezen. Of schrijven.

In de Volkskrant wordt dan nog even heel zweverig de ‘democratisering van de literaire wereld’ aangestipt: ‘Thomése die bier drinkt met een student.’ Alsof de wereld op z’n kop gezet is. Maar zeg eens: komt Thomése ook als hij niet hoeft voor te lezen? Gaan de jonge Amsterdamse schrijvers uit het VK-artikel wel eens naar literaire avonden die niet door vrienden worden georganiseerd? (Buiten de stad, bijvoorbeeld…) Als het publiek en de schrijver samen een biertje drinken, betekent dat nog niet dat er iets veranderd is in de verhouding tussen die twee. Of bedoelt men met de literaire wereld dan toch dat kleine stukje Nederland rondom die smerige grachten? Daar verandert natuurlijk überhaupt nooit wat.

Dus. Tsjechov & Co. heeft maar één minpuntje en dat is dat Katendrecht. Kan me niet schelen dat sommigen het helemaal hip & happening & tof oude pakhuizen-havensilo-stylish vinden, het is een rottig gelegen schiereiland dat ver fietsen is en vergeet vooral het laatste stuk niet, een vrouwonvriendelijk bedrijventerrein dat uitnodigt tot, noem ’s wat, aanranding, verkrachting, liquidaties in het criminele circuit, streetracen, lustmoorden – en ik wil er niet al te veel slechts over zeggen, er zitten vast fijne garages waar je bijvoorbeeld heel goedkoop en zelfs legaal je APK kunt fixen, maar daar voel ik ’s avonds in het donker in m’n eentje maar weinig de positieve vibes van.

Maar goed. Ik had fucking waar voor m’n geld gekregen. Een gratis avond met vijf schrijvers en nog veel, heel veel meer ‘aspirant-schrijvers’. In totaal veel meer proza dan ik op een gemiddelde avond lees. Genoeg pauzes om te kletsen in de ultieme huiskamersfeer: de stereo zag er precies zo uit als bij mijn ouders. Genoeg inspiratie. Ik nam vroeg afscheid; ik moest de brug weer over. Het was lekker fietsen. (Terug was het uitzicht mooier.)