Michelle van Dijk

Het is te koud; het is niet koud genoeg. Het is te warm, het is te droog, het regent, de regen is te nat. Het is nooit goed. Je zou maar schrijver zijn.

Dan ben je een bekend schrijver, dan kom je op tv, dan verkopen je boeken goed, maar de serieuze literaire recensenten negeren je. Of je bent een schrijver die níet welkom is bij DWDD en je boeken worden geen bestsellers en je uitgever moet je niet meer en het enige wat je dan kunt zeggen is dat men echte kwaliteit niet meer herkent. Of je bent een filmmaker/kunstenaar en dochter van Jules Deelder of zoon van Matthijs van Nieuwkerk, maar daar heb je zeker geen profijt van, integendeel, je moet drie keer zo hard werken om jezelf te bewijzen, zeg je in een interview dat natuurlijk nooit had plaatsgevonden als je een andere achternaam had gehad, maar ja, dat denk ik dan, maar wie ben ik, geen familie van Wendy, dus laat maar.

Deze week begon een van mijn leerlingen zijn betoog door het katheder met twee handen stevig vast te pakken, voorover te buigen naar de klas, recht naar voren te kijken en luid en met nadruk deze woorden uit te spreken: ‘Het is crisis.’ Iedereen in de klas vond dat hij de beste opening had.

Beste schrijvers en kunstenaars, ik durf jullie dan ook wel recht in de ogen te kijken en dit met nadruk te zeggen: het is crisis. Je moet werken voor je geld. Of leven van weinig geld en niet zeiken. Dat hele idee van kunst voor de kunst en niet in opdracht van de adel, niet voor school, niet voor de kerk, maar gewoon omdat jij een lollig idee hebt – en daar dan ook nog eens geld mee verdienen – dat is nog geen anderhalve eeuw oud. Je hebt nergens recht op. Op een dag besloot je van de kunst te leven, freelancer te zijn, op een dag besloot je dat een studie verder niet nodig was, je kon het allemaal wel alleen. Goed zo. Niet zeiken dan. Een wijs man pist niet tegen de wind in. Dan moet je hard werken om genoeg te verdienen. Dan moet je bedelen om gelezen te worden. Dan moet je mazzel hebben. Dan moet je een toffe uitgever hebben. Dan moet je talent hebben. En als je dat allemaal hebt, moet je nog steeds hard werken – want het is crisis, gewonemensencrisis, maar ook boekencrisis. Want uiteindelijk zijn boeken een luxeproduct en is de beroepsschrijver een luxesoort en is de vraag of je een bestseller- of margeauteur bent, een luxeprobleem. Dus. Niet lullen, maar poetsen.