Michelle van Dijk

Ja, ik begin met een overhaaste generalisatie in de titel. Ik scheer alle blanke mannen over één kam door te zeggen dat ze niet kunnen redeneren. Dat is slecht in een goede discussie, maar je trekt er wel de aandacht mee. Vorige week zat Tommy Wieringa bij DWDD en hij zei dat hij niet zou dansen op het Boekenbal, want ‘white men can’t dance’. En dus begon ik dit stuk hiermee – maar het gaat niet over Tommy Wieringa, het Boekenbal of dansen. Het gaat wel over mannen (of mensen, lees verder?!) in een zekere positie die zonder goede argumenten hun meninkjes verkopen.

Mijn topvoorbeeld hierin is Mark Rutte. Hij heeft het empathisch vermogen van een rotsblok. En de logica van een VVD’er. ‘Koop die auto!’ riep hij terwijl alle burgers zochten naar de laatste dubbeltjes in de gleuf van hun versleten bank. Hij durfde zelfs namens God te spreken, toen hij zei dat God het nooit zo bedoeld kon hebben dat kinderen zo lijden als er tegelijkertijd in de wereld ook vaccins zijn. En deze week had hij dit mooie tweegesprek:

Het gesprek begint met ‘Meneer Rutte, u ben helemaal verkeerd bezig,’ en de vrouw uit haar klacht: Rutte maakt alles duurder. ‘Jullie zijn er alleen maar voor mensen met centen.’ Dat is echt niet waar, zegt Rutte. ‘Kom je uit een arbeidersgezin?’ vraagt ze dan. Ze valt hem aan op zijn ethos (wie hij is) én zijn pathos (in dit geval zijn gebrek eraan, want hij weet niet goed in te spelen op de emoties van zijn toehoorders). En hij zegt: ‘Wil je m’n antwoord horen of niet?’ Dat is vreemd, want ze heeft niets gevraagd. Ze heeft alleen de opmerking gemaakt dat de VVD er is voor rijken en stelt de vraag uit wat voor gezin hij komt. Haar verzwegen argument is dat iemand uit een rijk gezin geen idee heeft hoe het met armere mensen is. Daar zou hij op in kunnen gaan, maar dat doet hij niet. Hij past een flauw debattrucje toe, hij blijft zijn retorische vraag, die uit het niets komt, herhalen: ‘Wil je m’n antwoord horen of niet?’ En zij zegt: ‘Je lacht alles weg,’ nogmaals een duidelijke aanval op zijn debatvaardigheden, op z’n ethos, op z’n pathos en hij zegt: ‘Als je m’n antwoord niet wilt horen, dan houdt het op.’

Ik kom steeds vaker tegen dat over erg gevoelige onderwerpen erg ongevoelige en slecht onderbouwde uitspraken worden gedaan. Zo zei Mark Rutte in de discussie over Zwarte Piet: ‘Zwarte Piet is nou eenmaal zwart, daar kan ik niets aan veranderen.’ Een absoluut non-argument dat voorbijging aan de hele discussie die ging over discriminatie en identiteit, zeer belangrijke onderwerpen in deze tijd waarin iedereen maar wordt gedwongen tot het maximale te integreren. Vergelijk ook de VVD-poster: ‘In Rotterdam spreken we Nederlands,’ een poster die getuigt van gebrek aan kennis over hoe taalverwerving werkelijk gaat (namelijk bij voorkeur in de taal die de ouders het beste beheersen) en riekt naar assimilatiedrift. En we kennen Gordon nog wel, die in de hele ‘nr. 39’-discussie zei dat de Chinese deelnemer aan Holland’s got talent de laatdunkende opmerkingen ‘helemaal niet erg’ vond. Het was niet zijn bedoeling om te kwetsen. Dat klinkt een beetje als een alcoholist die een dodelijk ongeluk veroorzaakt en dan zegt: ‘Het was niet mijn bedoeling.’ (Nee, dat moest er nog eens bijkomen!)

Het lijkt wel of nuance verdwijnt als men de mogelijkheid krijgt om luidkeels meninkjes te verkopen via populaire media. Zo’n gebrek aan empathie is overigens (het moge duidelijk zijn) niet typisch mannelijk, er zijn veel meer voorbeelden te bedenken. Lees de stukjes van Annabel Nanninga op Geen Stijl maar, die borstvoedende moeders in restaurants de tiefus wenst.

Lieke Marsman noemt dit verschijnsel de vergeenstijlisering van de samenleving in een sterke repliek op een artikel van Jamal Ouariachi.

Ik weet natuurlijk niet hoe het is om een man te zijn, maar het zichzelf-overschreeuwen dat Ouariachi in dit stuk doet en dat hij vrouwen lijkt aan te raden zou ik ook mannen niet willen aanbevelen. Wat dat betreft lijden mannen net zozeer onder het soort stereotyperingen dat Jamal in zijn stuk tentoon spreidt. Je zou maar een man met een genuanceerd verhaal zijn! Maar wacht – daar zijn er een heleboel van. Jamal lijkt me in zijn stuk dan ook meer een advocaat van de vergeenstijling van de samenleving dan van ‘mannelijk proza’.

Jamal vindt dat vrouwen beter moeten schrijven. Wij (vrouwen) mogen de schuld niet langer bij mannen leggen, want: bij uitgeverijen werken veel vrouwen en schrijfsters schrijven te dunne boekjes, dat ziet hij als hij rondkijkt in zijn boekenkast en in winkels. Als ik zo’n stuk naar een krant of tijdschrift zou insturen, dan zou niemand het publiceren. Totaal niet onderbouwd. Maar Jamal vond zichzelf al te waardig om met mij in discussie te gaan op Twitter, dat zou hij wel doen als ik een uitgever had gevonden:

Debatten zijn kleurloos als daar allemaal dezelfde typen staan die zonder inhoud en onderbouwing met grote muilen hun meningen tegen elkaar uitschreeuwen, zonder enig inlevingsvermogen voor de rest van de wereld. Bovendien pakt dat gebrek aan nuance nadelig uit voor wie buiten die groepen valt. Het is nu eenmaal heel makkelijk om te zeggen dat een probleem er niet is, als jíj er geen last van hebt. Ik denk ook even aan het gesprek in Pauw en Witteman van Asha ten Broeke met een tafel vol mannen die duidelijk niets van het onderwerp wisten en dus maar alles een beetje weg gingen lachen. Ik geef mannen niet de schuld, ik zal ook niet ‘het systeem’ de schuld geven, maar dit is wat ik zie gebeuren: wie z’n positie, het maakt niet uit op basis waarvan, zeker heeft weten te stellen, kan schreeuwen wat hij/zij wil – en daar erger ik me kapot aan.

Dus ben je zo’n held, heb je het gemaakt? Maak je status dan ook waar. Of zoals Tommy Wieringa zei: ‘Dit is een waardige positie: ik moet het boekenvak redden, dan ga je niet dansen.’