‘Lezen van literatuur vergroot het empathisch vermogen’ kopte de Volkskrant drie jaar geleden. Als literatuurliefhebber en leraar Nederlands was ik direct geprikkeld. Natuurlijk! Een open deur! Maar nu wetenschappelijk bewezen… Wat betekent dat inzicht voor mijn lessen?
Kort daarna vond ik nog meer boeiende inzichten in de ontwikkeling van ons denken. Eveline Crone legt in Het sociale brein van de puber uit dat de sociale ontwikkeling van een puber (ergens bij horen, een goed zelfbeeld creëren, leren je in het perspectief van een ander te verplaatsen, leren relativeren) niet alleen veel energie kost, maar ook belangrijker is voor hun brein dan het ontwikkelen van cognitieve vaardigheden. Daar ga je met je rijtjes literaire kenmerken van romantiek versus realisme.
En misschien van een ander kaliber, maar wat te denken van deze headline: ‘Avatar en beste vriend zijn gamer even dierbaar’? Gamers lagen in een hersenscanner en kwamen in een test zowel namen van beste vrienden als die van fictieve figuren en hun eigen avatar (game-personage) tegen. Bij fanatieke gamers bleek hun avatar net zo dierbaar als hun beste vriend.
Dit zegt mij opnieuw veel over de emotionele en persoonlijke betrokkenheid die jongeren kunnen hebben bij anderen – fictief of niet. En dankzij het onderzoek van Eveline Crone verbaast het me niet: het is belangrijk voor hun ontwikkeling. Toch wijd ik nog altijd veel literatuurlessen aan literaire begrippen en stromingen en veel minder aan die persoonlijke, empathische en sociale beleving. Hoe zou dat anders kunnen?
Lees het antwoord op deze vraag in het nieuwe ‘Handboek Literatuuronderwijs‘. Daar vind je trouwens nog veel, véél meer artikelen over het literatuuronderwijs van nu, helemaal gratis.
Op de Dag van het Literatuuronderwijs verzorgde ik met collega Iris van Erve en schrijfster Shantie Singh een workshop; Shantie Singh maakte onderstaande foto. In de workshop gingen we uit van de vraag die ook hierboven staat: hoe prikkel je zelfinzicht en sociaal inzicht door literatuur? Singh las een tekst voor waar sommige lezers (toehoorders) zich absoluut in herkenden: een vrouw alleen op straat voelt zich niet veilig. Anderen herkenden zich er totaal niet in. Interessant werd het toen we daarover gingen doorpraten. Wat betekent het als je niet meeleeft met een ik-persoon? Welk inzicht geeft het je dat anderen dat wel doen? Een leerzaam uurtje tussen alle lessen door.
Marloes Schrijvers doet aan de UvA onderzoek naar dit onderwerp; je leest er hier nog meer over.
Michelle van Dijk 