Gisteravond werkte ik aan mijn essay als correspondent voor de Maand van Cultuuronderwijs. Ik heb bekeken hoe we dankzij cultuureducatie kansengelijkheid kunnen bevorderen. Hoe kun je culturele verschillen kleiner maken? Hoe kun je profiteren van de culturele rijkdom van een stad? Hoe zorg je ervoor dat ook een aanbod in ‘hogere kunst’ bij alle jongeren komt?
Mensen denken wel eens dat geld het probleem is. In mijn essay gaat het niet over geld. Maar in dit korte stukje wil ik er toch graag een punt van maken. Ja, voorstellingen in het theater zijn duur. Het Gergiev Festival, of andere uitvoeringen van klassieke muziek zijn ook niet goedkoop.
(Tussen haakjes; ik ging naar het Gergiev Festival met mijn kinderen, naar Peter en de Wolf, een animatiefilm met live orkest. Nog voor we begonnen, tikte iemand me op de schouder. Het was een oud-klasgenoot die achter me zat met haar dochter en nog een hele rij kinderen, want ze vond Peter en de Wolf ook leuk als kinderfeestje (en geef haar eens ongelijk). ‘En kijk,’ zei ze nog, ‘is dat nou Jan?’ We hebben het niet gecheckt, maar hij leek er verdraaid veel op en je kunt het allemaal heel toevallig vinden, dat wij als oud-gymnasiasten onze kindertjes meenemen naar klassieke muziek, toevallig ook in De Doelen waar we elk jaar onze muziekavond hadden en waar we ons diploma kregen, maar dat is het natuurlijk niet, het is geconditioneerd gedrag. Is er iets mis mee? Dat wil ik dan ook weer niet denken.)
Maar ik wil nu juist een voorbeeld geven van een overdosis kunst en cultuur tegen low-budget- / no-budgettarief. Deze meivakantie zijn wij lekker thuis en mijn dochter heeft één huiswerkopdracht: ze moet een werkstuk maken. Als onderwerp koos ze Cobra – niet het dier, maar de kunststroming. (Dat zij van het bestaan van Cobra weet, komt dan weer wel door een ander dier, bij de voorstelling ‘Kattenliefde‘ in de Kunsthal zag ze namelijk het schilderij ‘Ingekleurde kat’ van Karel Appel.) We ontdekten dat er niet alleen een Cobramuseum ver weg in Amstelveen is; Schiedam heeft ook een ‘Appelzolder‘.
Dus we stapten op de trein. Natuurlijk hadden we kunnen fietsen, prachtig weer, maar mijn fiets was even uitgeleend. Bovendien reist zij gratis met de trein (Kids Vrij-abonnement) en ik reis met 40% korting, dus dat is € 2,80 om heen en weer te gaan (Rotterdam-Schiedam). We wandelden naar het Stedelijk Museum Schiedam en konden daar gratis naar binnen: zij vanwege haar jeugdigheid, ik dankzij de Rotterdampas (deze pas krijgen leraren gratis; de gewone prijs is voor volwassenen € 60,- per jaar, voor kinderen € 12,50, maar wie een minimuminkomen heeft, betaalt € 5,- en niets voor kinderen).
In alle eerlijkheid: de Cobra-tentoonstelling viel ons wat tegen. We dachten dat er veel meer te zien zou zijn! Maar het waren prachtige werken. Daarna was voor ons vooral de tentoonstelling van Jan Henderikse interessant – en ik denk voor veel kinderen. Volgens de website van het Stedelijk Schiedam maakt Henderikse ‘radicale kunst, van afval en alledaagse producten als kratten bier, centen en kurken’. Maar dan wel echt heel mooi. Wij waren ervan onder de indruk! Versnipperde dollarbiljetten, een muur van honkbalplaatjes, een tuinhuisje vol wijnkurken…
Tevreden keken we nog wat rond in de museumwinkel. Dit was uiteraard het moment dat mijn dochter liet weten dat ze zo’n trek had. In het midden van het museum, de entreehal, stond ook een prachtige uitstalling van het museumcafé. Ik moest alleen nog ontdekken waar het museumcafé was, dus we liepen naar deze tafel.
De hal bleek het café zelf. En omdat het museum nadrukkelijk een ontmoetingsplaats wil zijn, kun je een lunch pakken en samenstellen en ‘betalen wat je kan‘…!
We pakten een heerlijke lunch uit het aanbod en gingen zitten aan een paar lange tafels. Het tafelblad was een rol tekenpapier en naast de bakken met bestek stond een bak potloden. Terwijl ik nog wat water en thee pakte, werd het wel steeds drukker in deze hal. Ik zag wat mensen met een flyer van concerten en keek eens om me heen. Boven ons hing een orgel – deze centrale hal was een kapel en terwijl wij onze boterhammen gingen eten, stroomde het net vol voor een Bach-concert! Ook gratis. We maakten nog wat vrolijke tekeningen op het tafellaken terwijl de (oudere) mensen om ons heen hun ogen sloten om zich te concentreren op de orgelmuziek. Toen durfden we natuurlijk niet weg te gaan, want we gingen nog wel netjes ons zelfgekozen bedrag voor de lunch afrekenen.
Het was prachtig, misschien vooral omdat we dit allemaal niet verwacht hadden. Maar ook: het simpele plezier van tekeningen maken in zo’n mooie ruimte met muziek. Een tentoonstelling die je verrast. Mijn dochter die weet welk schilderij van Appel is en welke van Constant. Wandelen in de zon. Ook gratis.
In Frankrijk zijn alle musea voor kinderen en docenten gratis, in Rusland zag ik altijd meer kinderen dan volwassenen in de Hermitage (schoolklassen). Het zou zo veel gewoner moeten zijn… En dan nog denk ik dat niet iedereen hier gebruik van maakt, want de dag die ik hierboven schrijf, kan helemaal gratis zijn, maar wij ontmoetten er geen andere kinderen. Wat zou wel werken? Ik weet het ook niet zo goed. Wat trekt mensen naar een museum, naar het theater, naar klassieke muziek? Misschien moet het in grote letters op posters staan: KUNST – GRATIS! Of wie heeft een beter idee?
Michelle van Dijk 