Michelle van Dijk

Zaterdag (23 november) bezocht ik radioprogramma De Taalstaat om te vertellen over de hertaling van Couperus’ Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan. In dit radiogesprek las ik twee voorbeelden in oorspronkelijke tekst en hertaling voor. Je kunt het hele gesprek terugluisteren, maar het is ook wel aardig om deze fragmenten zelf te lezen. Hieronder de tekst!

1. oorspronkelijke tekst, Adèle denkt na over Elly (één zin!)

Nu, meende nicht Adèle – die al zoo lang bij grootpapa Takma het huishouden deed; zij ook eene Takma, en ongehuwd -: een éerste liefdesromannetje, dat een meisje van even twintig doorleeft en waarom ze ongelukkig is: een verbroken engagement met een kerel, die zijn maîtresse opzocht, na ’s avonds bij zijn meisje te zijn geweest, zoo een romannetje is niet van invloed op het leven, en al had Elly een tijdje gekwijnd, Lot Pauws maakte haar gelukkig, en beter, blij van lach, en roze van wangen.

1. in hertaling:

Nicht Adèle, die al zo lang het huishouden van opa Takma deed, zelf ook een Takma en ongehuwd, dacht er eens over na. Een eerste liefdesromannetje dat een meisje van net twintig beleeft en dat haar ongelukkig maakt, een verbroken verloving met een kerel die zijn minnares opzocht nadat hij ’s avonds bij zijn meisje was geweest: zo’n romannetje is niet van invloed op het leven. Al had Elly een tijdje gekwijnd, Lot Pauws maakte haar gelukkig en beter, met een blije lach en roze wangen.

2. oorspronkelijke tekst, Harold en het Ding:

En terwijl hij sprak over Lot en over weêr en gezondheid, zag hij – als hij altijd zag – hier zittende naast, over mama, de dingen, die gingen voorbij en hun spooksluiers sleepten over het van dorre bladeren ritselende pad; de dingen, die zóo langzaam gingen voorbij, zoo jaren -, jarenlangzaam, dat het scheen of zij nooit zouden voorbij zijn, en of altijd hij ze zoû blijven zien, zich altijd verwijderend, langs het jaren -, jarenlange pad. Terwijl hij sprak over gezondheid en over weêr en Lot, zag hij, – als hij altijd zag – wanneer hij zat naast, over mama, het eene ding, het eene vreeslijke Ding, het Ding van den klaterenden regennacht en de eenzame pasangrahan van Tegal, en hoorde hij de gedempte stemmen: de murmelstem van baboe; de nerveus-driftige angststem van Takma; de wanhopige snikstem van zijn moeder hijzelve een kind van dertien jaar. Hij wist; hij had gezien, gehoord. Hij was de eenige, die had gehoord, had gezien… Zijn geheele leven – en hij was een oud ziek man nu, had hij het Ding zien gaan, zoo langzaam voorbij, en de anderen hadden niets gehoord, niets gezien, nìets geweten…

2. in hertaling:

En terwijl hij over Lot en het weer en gezondheid sprak, zag hij wat hij altijd zag als hij naast mama zat, boven haar hoofd: de dingen die voorbijgingen en hun spooksluiers over het pad sleepten, ritselend door dorre bladeren. De dingen die zo langzaam voorbijgingen, jaren-langzaam, zodat het leek alsof ze nooit voorbij zouden zijn, en alsof hij ze altijd zou blijven zien, terwijl ze weggingen over het jarenlange pad.

Terwijl hij over gezondheid en het weer en Lot sprak, zag hij wat hij altijd zag als hij naast mama zat, boven haar hoofd: het ene ding, het ene vreselijke Ding, het Ding van de klaterende regennacht en het eenzame hotel van Tegal, en hij hoorde de gedempte stemmen. De mompelende stem van de baboe, de nerveuze, driftige angststem van Takma, de wanhopige snikstem van zijn moeder. Hij was zelf een kind van dertien jaar. Hij wist het: hij had het gezien, gehoord. Hij was de enige die het had gehoord en had gezien. Zijn hele leven – en hij was een oude, zieke man nu – had hij het Ding zien gaan, zo langzaam ging het voorbij, en de anderen hadden niets gezien, niets geweten.