Op de HSN-conferentie gaf ik vandaag een presentatie over de hertaling van Couperus aan een publiek van vooral leraren Nederlands. Een thuiswedstrijd, kun je denken, maar wie het eerdere artikel in Trouw las, weet dat sommige docenten Nederlands juist fel tegen hertalingen zijn. Maar genoeg daarover, we wilden vandaag juist in het boek, het verhaal en de taal duiken (in één kort uurtje) en bekijken hoe je Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan in de klas kunt behandelen.
Hieronder kun je de Powerpoint-presentatie bekijken (verkorte versie) met allerlei voorbeelden van de taal van Couperus. Onder de afbeelding vind je de twee lesideeën die ik in de presentatie besproken heb. Binnenkort volgt nog een tweede bericht met de lesideeën die deelnemers zelf inleverden!
Lesidee 1: het coldcase-team / het moordbord
De klas is een coldcase-team, opgedeeld in een aantal kleine units. Elke unit onderzoekt een paar personen die meer lijken te weten van een verdachte zaak van zestig jaar geleden. Het onderzoeksteam moet zich haasten, nu leven de getuigen en mogelijke verdachten nog! In het netwerk van de familie zijn allerlei verdachte gebeurtenissen en er zijn diverse bronnen die er dichterbij of juist verder vanaf staan. Het cold case-team gaat dit volledig in kaart brengen: wie weet wat? Wanneer is wat gebeurd en wat bekend geworden? Wie heeft welke rol gehad? Wie heeft het al die tijd geheim gehouden en om welke reden? Welk verhaal, welke bron is betrouwbaar? Welke belangen hebben alle betrokkenen? Verdeel de personages over de units en maak samen één groot moordbord in de klas. Van elke betrokkene is uiteraard een karakterschets nodig en verdachte zaken moeten steeds genoteerd worden. Met lijnen worden de personen met elkaar verbonden. Elke week hebben de leerlingen iets meer gelezen en kan het bord bijgewerkt worden.
En als alles uitgewerkt en opgelost is, als de daders bekend zijn? Dan kun je nog napraten over de vraag of het wel of niet van belang is om zo’n verjaarde zaak nog op te lossen. Wat doet het met mensen als ze geheimen bij zich dragen? Wat betekent het voor de familie om die geheimen alsnog te ontdekken? Hadden ze het misschien liever níet geweten? En zo verder…
Lesidee 2: Het socratisch gesprek
In een socratisch gesprek probeer je kwesties in gesprek met elkaar volledig uit te diepen. Je probeert niet elkaar te overtuigen, maar je stelt vragen en vraagt door, je probeert antwoorden te vinden door voorbeelden aan te halen en je probeert de antwoorden steeds scherper te krijgen. Je kunt een tekstbron gebruiken als uitgangspunt voor een socratisch gesprek, en in dit geval is Van oude mensen dus het uitgangspunt. Kwesties uit deze roman worden dus besproken.
Bij een kleine lesgroep kan de hele groep gelijktijdig in gesprek gaan; een grote groep deel je op in tweeën, waarbij de ene groep luistert naar het gesprek van de andere groep en daarna feedback geeft. Daarna gebeurt dit andersom. Het lijkt moeilijk om als tweede dan nog iets nieuws toe te voegen, maar een socratisch gesprek heeft zo’n eigen dynamiek dat je niet bang hoeft te zijn voor herhaling.
Als leerlingen ervaring hebben met de werkvorm van het socratisch gesprek, dan kunnen ze zelf de vragen bedenken, een leerling kan ook zelf het gesprek leiden. Als het nieuw voor hen is, kan de docent het gesprek leiden of gesprekskaartjes met vragen geven om op te starten. In de Powerpoint vind je een aantal suggesties voor vragen.
Lees ook het vervolgbericht met bijna vijftig lessuggesties van deelnemers.
Michelle van Dijk 