Michelle van Dijk

Terwijl ik aan de hertaling van Couperus werkte, kreeg ik het verzoek om een brief te schrijven aan een vrouwelijk romanpersonage – van Couperus. Dit was voor het Nieuw Letterkundig Magazijn. Gisteren las ik de brief voor bij A Mic of One’s Own – en nu is hij hieronder te lezen. Wat mij betreft mag iedereen er zijn/haar eigen wijze les uit trekken...

Elly is een jonge vrouw in Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan, die in de roman zal gaan trouwen met Lot. Lees het boek in hertaling!

Lieve Elly,

Doe het niet. Stap niet het huwelijk in met de twijfels die je hebt en de fletse liefde die je voor Lot voelt. Laat leven en liefde groots en meeslepend zijn en laat niemand je vertellen dat een vrouw zich met minder tevreden moet stellen.

Ruiterlijk wil ik erkennen dat mijn waarschuwing aan de vooravond van je huwelijk te laat is en daardoor licht wanhopig zal klinken, maar ik heb er mijn redenen voor. Mijn heilige voornemen was het om me niet – nooit! – met het huwelijk van een ander te bemoeien, maar Elly, de voortekenen zijn te ongunstig, alsof de paarden voor je rijtuig op hol geslagen zijn net ná het waarschuwingsbordje ‘pas op: RAVIJN’. Dat je de onheilstekenen zelf niet ziet, verrast me niet, want wie kijkt er vanuit een rijtuig op een aangenaam ritje buiten de stad wél naar voren? Dit is de kern van het probleem, want dit is hoe mensen keuzes maken, waarbij omstanders zich afzijdig houden. Je bemoeit je niet met andermans zaken, we kijken opzij, we kijken naar achter, we zijn kampioenen in retrospectief en alleen de koetsier ziet wat er gaat komen. Welnu, Elly, het is tijd om de leidsels zelf in handen te nemen.  

Toen je me voor het eerst over Lot vertelde, leefde ik met je mee. Ik gunde je het geluk na het melodrama van je vorige foute man. Godzijdank ving je daar wel tijdig de alarmbellen op; de hufter die al vreemdgaat voor hij getrouwd is, was jouw liefde niet waard. Het duurde jaren voor je daarvan hersteld was… Je eigenwaarde heeft het geruïneerd en daarom moet ik nu voor je je laat ringen met uitroeptekens en hoofdletters aangeven welke waarde jij in dit voorgenomen huwelijk inbrengt.

Dit is jouw bruidsschat: alles wat jij aanraakt, verandert in GOUD! Te snel en te vaak denk je dat jouw talenten slechts hobby’s zijn, tijdelijke obsessies, de waarheid is dat je talent hebt voor ALLES: tennis, boetseren, mode, maar schrijven vooral! Hieruit kunnen, in combinatie met jouw aangeboren zelfdiscipline en ijver, gróótse meesterwerken geboren worden en ik zal het je níet vergeven als je je als vrouw terugtrekt omdat je denkt dat de wereld niet klaar is voor meesterwerken van vrouwen… dat het niet jouw rol is, dat je het talent niet hebt of waarom dan ook, trouw niet omdat het al je tweede verloving is, omdat het tijd is, omdat het zo hoort, omdat het huwelijk ‘genoeg moet zijn voor een vrouwenleven’! Ik heb het je horen zeggen, Elly, ik heb je ook horen zeggen: ‘misschien een kind’, alsof dit toekomstige projecten zijn die je misschien overkomen als het lot het zo wil, als Lot het zo wil, maar liefje, begrijp je dat ik niet langer lijdzaam kan toekijken? Het ís niet genoeg voor een vrouwenleven, het is niet genoeg voor jou!

Neem geen genoegen met een fletse liefde. Nooit heb ik ook maar een glimmertje in je ogen gezien wanneer je over Lot sprak, nog geen rozende wangen. De mooiste bloemen groeien op de mestvaalt, maar niets groeit op niets.

En nu raak ik niet eens aan de familiekwestie, dat jullie neef en nicht zijn. Iedereen praat erover, maar het is niets, mijn eigen opa en oma waren neef en nicht en ach, dat is niet iets om veel woorden aan vuil te maken. Moeder Ottilie, die ergert mij. Lot, een jongeman van 38, zo jong is dat niet meer hè, die met zo’n moeder is opgegroeid, die zijn moeder met drie mannen heeft gezien, van ruzies naar affaires naar huwelijksceremonies… zie je, ik vrees niet dat Lot het dráma van zijn moeder geërfd heeft, maar ik vrees wel dat hij in jou een rustig moederstype zoekt om te compenseren wat hij thuis nóóit heeft kunnen vinden. En is dat een wens, om een thuisvrouwtje te hebben, of een vrees voor een noodlottig huwelijk, die dan alleen maar bewaarheid kan worden…?

Denk aan hoe je schoonzus Ottilie leeft – ongehuwd met haar lover Aldo, zo reist ze Europa rond, zingend. Je hoeft geen artiest te zijn voor een artiestenleven. Je hoeft niet te wachten tot ongehuwd samenwonen de trend is. Hoe kan die trend ooit starten als er geen vrouwen zijn die als eerste die keuze durven te maken? Ga voor de troepen uit. Ga op reis met Lot, maar laat het huwelijk achterwege. Dat kan altijd nog… Doe het niet, Elly, doe het niet…

Liefs, je goede vriendin,

Michelle van Dijk