Ik lees de Vogue van een paar maanden geleden. Er valt niet veel te lezen in de Vogue en het lettertype irriteert me (met schreef, in een dámesblad). Eén pagina lees ik wel, het is een interview met Franca Treur. Ik heb haar boeken gelezen en haar werk vind ik boeiend. In het interview zegt ze dat vrijheid haar heilig is: ‘Het is heel makkelijk om vrijheid te verspelen, om ergens in te rollen waar je van alles moet, zoals een gezin. Ik realiseer me dat ik mezelf dingen ontzeg door mijn vrijheid te beschermen. Maar dag en nacht kunnen schrijven is een luxe. Daar heb ik het voor over.’
Dit fascineert mij enorm. Nee, dit prikkelt mij. Ik geloof er namelijk niet in. Het is een mythe die in stand wordt gehouden door schrijvers die succesvol zijn en geen kinderen hebben. Of door interviewers die hier zo nodig een uitspraak over willen horen.
Connie Palmen hoorde ik volgens mij in een tv-programma een keer zoiets zeggen, dat zij gekozen had tussen moeder of schrijver zijn. Alsof de combinatie onmogelijk is. Nogmaals: ik vind dat onzin. Alsof je niet mag fietsen als je je autorijbewijs hebt gehaald. Alsof een pianist geen voetbalwedstrijden mag kijken.
En Arnon Grunberg liet ook in een interview weten dat het vaderschap hem zou kunnen beperken in het schrijven. Maar daar had ik al op gereageerd:
‘Arnon, als ik jou was, zou ik het gewoon proberen. In het slechtste geval schrijf je wat minder boeken. Dan kunnen al die andere stervelingen van schrijvers misschien tegen je op proberen te bieden. Grote Schrijvers kunnen de babyheisa wel aan. Zet de stofzuiger aan. Zie Vestdijk. Doe niet moeilijk. Zie J. G. Ballard.
Zoals wij vrouwen altijd zeggen over de bevalling: miljoenen vrouwen hebben het vóór jou gedaan, miljoenen zullen het na jou doen, het is geen big deal. En zolang je er zonder totaalruptuur uit kunt komen, ben je toch altijd veilig.’
Het interessante is dat Franca Treur zegt de ‘rollen’ beperkend te vinden, maar op deze manier legt ze zelf vooral vast dat we blijkbaar in zulke rollen moeten denken: een schrijver heeft geen tijd voor kinderen. Een groot kunstenaar wijdt zijn/haar leven aan de kunst, aan ideeën, aan creativiteit. Please.
Ik zal nooit tegen iemand zeggen dat hij/zij aan kinderen ‘moet’ beginnen omdat het een verrijking is en blablabla, Prenatal, leuk/lief/cute, rompertjes en smakgeluidjes, dat moet iedereen zelf weten. Maar dit wil ik wel kwijt: 1. Wie diepgang in zijn (gevoels)leven wil, voor de kunst, voor de literatuur, voor de liefde of voor zichzelf, moet het vooral niet nalaten om kinderen te krijgen, te trouwen, een gezin en/of een alledaagse baan te hebben. Leef het leven. Je bent niet altijd wie je was toen je 25 was – over rollen gesproken. Ik zeg niet dat mensen zonder kinderen geen interessant leven hebben – ik zeg alleen dat je nooit iets moet laten liggen ‘voor de literatuur’. Je zou wel eens iets kunnen missen. En bedenk: 2. Elk praktisch bezwaar is tijdelijk, overkomelijk en alleen maar afhankelijk van je eigen kijk op rollen en vrijheid. In een land waar vrijheid en gelijkwaardigheid bij wet zijn geregeld, zit vrijheid tussen de oren. Natuurlijk zijn er nog wat onterechte vooroordelen, zoals ik vaak genoeg laat weten, maar het staat je vrij die te negeren, te gebruiken, te verwerpen, te bestrijden, net wat je wilt.
Schrijven kan altijd. Mijn vrijheid is mij ook heilig – de vrijheid om ALLES te doen en over ALLES te schrijven.
Zo. Nog meer prikkelend oud nieuws uit de Vogue?
Michelle van Dijk 